شرکت اتراکو بزرگترین طراح و سازنده نوار نقاله ها در این مقاله نوار نقاله را مورد بررسی قرار میدهد تا بتواند دید مناسب در مورد تجهیزات انتقال مواد را به صورت تفضیلی به استفاده کنندگان منتقل نماید، در این مقاله به مطالبی از قبیل زیر خواهیم پرداخت  :

نوار نقاله چیست ؟ 

 کانوایر چیست ؟

نوار نقاله یا بلت کانوایر یک دستگاه و سیستم انتقال مواد میباشد که برای انتقال و جابجایی مواد مختلف در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار میگیرد . در زبان فنی نوار نقاله را بلت کانوایر مینامند . استفاده از نام نوار نقاله به این دلیل است که این دستگاه انتقال مواد از یک تسمه و یک سازه اصلی تشکیل شده است که واژه تسمه یا همان نوار وظیفه جابجایی محصولات مختلف را بر عهده دارد.  از نوار نقاله میتوان به عنوان یکی از ماشین الات جدایی ناپذیر در صنایع مختلف نام برد

نوار نقاله تسمه‌ای یا کانوایر تسمه ای یا بلت کانوایر یکی از پرکاربردترین و شناخته‌شده‌ترین تجهیزات انتقال مواد در دنیا است. این سیستم از یک تسمه پیوسته تشکیل شده که روی مجموعه‌ای از رولیک‌ها یا غلتک‌ها حرکت می‌کند و مواد را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل می‌نماید. کاربرد این دستگاه از معادن و صنایع فولاد گرفته تا فرودگاه‌ها، صنایع غذایی و انبارداری گسترده است.

اهمیت نوار نقاله تسمه‌ای در این است که قادر است طیف وسیعی از مواد را اعم از محصولات فله‌ای مانند زغال‌سنگ، سنگ‌آهک و سیمان، تا محصولات بسته‌بندی‌شده مانند کارتن‌ها و جعبه‌ها جابه‌جا کند. انعطاف‌پذیری بالا، طراحی ساده و قابلیت کار در مسافت‌های طولانی، از ویژگی‌های اصلی این سیستم است.

به دلیل همین مزایا، Belt Conveyor به یکی از عناصر جدانشدنی خطوط تولید و سیستم‌های لجستیکی مدرن تبدیل شده و نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری دارد.

تاریخچه نوار نقاله و روند توسعه کانوایر

ایده استفاده از تسمه برای انتقال مواد به اواخر قرن نوزدهم بازمی‌گردد. اولین نوار نقاله‌های تسمه‌ای در معادن زغال‌سنگ انگلستان و آمریکا برای حمل مواد معدنی در مسافت‌های کوتاه استفاده شدند.

در اوایل قرن بیستم، با توسعه صنایع فولاد و سیمان، نیاز به سیستم‌های انتقال قوی‌تر افزایش یافت. تسمه‌های اولیه از جنس چرم یا پارچه بودند اما به سرعت جای خود را به لاستیک طبیعی دادند. پس از جنگ جهانی دوم، با رشد صنعت پتروشیمی، تسمه‌های لاستیکی مصنوعی و مقاوم در برابر حرارت وارد بازار شدند.

در دهه‌های اخیر، نوآوری‌هایی مانند تسمه‌های PVC، PU، و تسمه‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی معرفی شدند. امروزه نوار نقاله‌های تسمه‌ای به کمک فناوری‌های مدرن مانند کنترل PLC، سنسورهای هوشمند و درایوهای الکتریکی کارآمدتر شده‌اند.

کاربرد نوار نقاله چیست ؟

نوار نقاله یا بلت کانوایر را میتوان در اکثر صنایع مورد استفاده قرار داد. نوار نقاله یا بلت کانوایر را میتوان برای انتقال و جابجایی مواد فله ای مانند مواد پودری یا دانه ای و یا مواد دارای شکل خاص مورد استفاده قرار داد . نوار نقاله یا بلت کانوایر یکی از پر کاربردترین و مهم ترین ماشین آلات و تجهیزات انتقال مواد در صنایع سنگین مانند نوار نقاله سیمان و نوار نقاله معدن و نوار نقاله فولاد و نوار نقاله ... میباشد. نوار نقاله از اصلی ترین و پر راندمانترین ابزار انتقال مواد و دستگاه انتقال مواد در معادن میباشد چرا که به دلیل فرایند های تولید معادن به دلیل فواصل زیاد ، استفاده از این تجهیزات بسیار مقرون به صرفه میباشد . به صورت خلاصه میتوان گفت استفاده از نوار نقاله ها در صنایع باعث افزایش راندمان تولید و کاهش هزینه های جابجایی مواد در قسمتهای مختلف تولید میباشد

کاربرد نوا رنقاله در صنایع مختلف

صنایع معدن

نوار نقاله تسمه‌ای در معادن برای انتقال زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، سنگ‌آهک و سایر مواد معدنی به کار می‌رود. این سیستم‌ها می‌توانند مسافت‌های چند کیلومتری را پوشش دهند و هزاران تن مواد را در ساعت منتقل کنند.

صنایع کشاورزی و غذایی

در سیلوهای غلات، کارخانه‌های آرد و صنایع بسته‌بندی مواد غذایی، از نوار نقاله تسمه‌ای برای انتقال گندم، ذرت، برنج، میوه‌ها و محصولات فرآوری‌شده استفاده می‌شود. تسمه‌های PVC و PU به دلیل قابلیت شست‌وشوی آسان و رعایت استانداردهای بهداشتی در این صنایع محبوب هستند.

لجستیک و انبارداری

در مراکز توزیع و فرودگاه‌ها، Belt Conveyor برای انتقال بسته‌ها و چمدان‌ها استفاده می‌شود. این سیستم‌ها قابلیت ترکیب با اسکنرها، سیستم‌های توزین و مرتب‌سازی خودکار را دارند.

حمل‌ونقل دریایی و بندری

در بنادر، از نوار نقاله تسمه‌ای برای بارگیری و تخلیه کشتی‌ها و بارج‌ها استفاده می‌شود. این سیستم‌ها اغلب با Ship Loader ها و Bucket Elevator ها ترکیب می‌شوند.

خودروسازی و صنایع مونتاژ

در خطوط مونتاژ خودرو و صنایع فلزی، نوار نقاله تسمه‌ای برای انتقال قطعات و محصولات نهایی به کار می‌رود.

فولاد، سیمان و پتروشیمی

این صنایع به دلیل حجم بالای مواد خام و نیاز به انتقال پیوسته، از بزرگ‌ترین کاربران نوار نقاله‌های تسمه‌ای هستند.

اجزاء تشکیل دهنده نوار نقاله چیست ؟

 بدنه اصلی نوار نقاله 

قاب یا شاسی فلزی که تسمه و سایر اجزا روی آن نصب می‌شوند.

 سیستم محرکه نوار نقاله

شامل موتور الکتریکی، گیربکس و کوپلینگ که حرکت تسمه را ایجاد می‌کند.

 تسمه نقاله

مهم‌ترین جزء سیستم که از جنس لاستیک، PVC، PU یا فولاد ساخته می‌شود.

 رولیک‌ نوار نقاله

غلتک‌هایی که تسمه روی آن‌ها حرکت می‌کند و اصطکاک را کاهش می‌دهند.

 یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌ها

برای حرکت روان رولیک‌ها و چرخ‌ها.

 سیستم کشش تسمه

برای تنظیم و جلوگیری از شل شدن تسمه.

 سیستم هدایت

چرخ‌های دم و سر دستگاه که تسمه را هدایت می‌کنند.

 سیستم ایمنی

کلیدهای توقف اضطراری، سنسورهای کنترل سرعت و حفاظ‌ها.

 سیستم برق و کنترل

شامل تابلو برق، PLC و HMI برای کنترل هوشمند.

نوار نقاله از چند قسمت اصلی و چندین قسمت فرعی  تشکیل شده است که در زیر به صورت تشریحی توسط واحد تحقیق و توسعه شرکت اتراکو توضیح داده میشود همچنین لازم به توضیح است که موارد زیر الزاما نیاز نیست در تمام نوار نقاله ها مورد استفاده قرارگیرد و ممکن است در هر نوار نقاله چندین مورد از موارد زیر مورد استفاده باشد ولی توضیحات زیر برای یک نوار نقاله کامل و استنادارد و دقیق میباشد

1- تسمه نوار نقاله بلت کانوایر

تسمه نوار نقاله اصلی ترین قسمت یک دتسگاه نقاله میباشد . تسمه نوار نقاله میتواند از جنس های مختلفی باشد که نوع متریال تسمه نوار نقاله بستگی به محل و نوع استفاده از دستگاه نوار نقاله دارد. جنس های مختلف نوار نقاله میتواند از نوع نوار نقاله pvc نوار نقاله رابر یا نوار نقاله لاستیکی یا نوار نوار نقاله برزنتی یا نوار نقاله توری یا نوار نقاله فلزی یا نوار نقاله مغناطیسی یا نوار نقاله پلاستیکی یا نوار نقاله چوبی یا ... باشد

2- سازه نوار نقاله یا استراکچر نوار نقاله

سازه نوار نقاله را با نام هایی از قبیل سازه کانویر ، استراکچر کانوایر ، ساختمان نوار نقاله ، شاسی نوار نقاله ، شاسی کانوایر نام میبرند. منظور از شاسی نوار نقاله همان سازه فلزی نوار نقاله است که سایر تجهیزات روی آن نصب و مونتاژ میگردد . به عبارتی شاسی نوار نقاله یا شاسی کانوایر زیر ساخت اصلی تولید نوار نقاله ها میباشد. در تولید شاسی نوار نقاله میتوان از مقاطع فلزی مختلفی مانند شاسی نوار نقاله لوله ای و شاسی نوار نقاله ناودانی و شاسی نوار نقاله پروفیلی و شاسی نوار نقاله تیر آهن و شاسی نوار نقاله ورق کاری باشد که نوع سازه نوار نقاله ارتباط مستقیم با ظرفیت انتقال نوار نقاله و طول و نوع مواد و زواویه نوار نقاله دارد .

3- درام نوار نقاله یا غلطک نوار نقاله

درام نوار نقاله  را با نام غلطک نوار نقاله نیز میشناسند . درام هر دستگاه نوار نقاله به دو نوع تقسیم میگردد که اولی درام محرک نوار نقاله و دومی درام متحرک نوار نقاله نامیده میشود درام محرک نوار نقاله را درام موتور و درام متحرک را درام هرز گرد نوارد نقاله نیز میگویند . درام محرک نوار نقاله وظیفه اصلی به حرکت در آوردن تسمه نوار نقاله را دارد . درام هرز گرد یا غلطک هرزگرد نوار نقاله وظیفه ایجاد کشش در تسمه نوار نقاله را به منظور جلوگیری از تیکاف تسمه نوار نقاله دارد. در نوار نقاله های طول بلند درام دیگیری وجود دارد که از آن به عنوان درام تنشن میانی نیز نام برده میشود

4- رولیک یا رولر نوار نقاله

مزایا و ارزش اقتصادی

 نوار نقاله تسمه‌ای به دلیل طراحی ساده و انعطاف‌پذیر، یکی از اقتصادی‌ترین روش‌های انتقال مواد است. هزینه نصب و نگهداری آن نسبت به سایر سیستم‌ها کمتر بوده و بازگشت سرمایه سریع اتفاق می‌افتد.

این سیستم امکان انتقال مواد در مسیرهای مستقیم، شیبدار و حتی منحنی را دارد. به همین دلیل برای خطوط تولید پیچیده نیز مناسب است. همچنین ظرفیت بالای انتقال، کاهش نیاز به نیروی انسانی و افزایش ایمنی محیط کار از دیگر مزایای آن محسوب می‌شود.

مقایسه با روش‌های سنتی یا تجهیزات مشابه

در مقایسه با جرثقیل یا لیفتراک، نوار نقاله تسمه‌ای سرعت بسیار بالاتری دارد و هزینه عملیاتی آن کمتر است. نسبت به نوار نقاله زنجیری، مصرف انرژی پایین‌تری دارد اما در برابر مواد بسیار ساینده یا داغ مقاومت کمتری نشان می‌دهد.

خرید و فروش نوار نقاله / انتخاب نوار نقاله مناسب

 برای خرید نوار نقاله یا انتخاب نوار نقاله مناسب باید اطلاعات اولیه نوار نقاله مورد بررسی قرار گیرد که این موارد عبارتند از :

 ظرفیت مورد نیاز (تن در ساعت)

 طول و عرض تسمه

 نوع مواد (سبک، سنگین، ساینده، داغ)

 شرایط محیطی (رطوبت، حرارت، گرد و غبار)

 جنس تسمه (لاستیکی، PVC، فولادی)

 خدمات پس از فروش و تأمین قطعات

تعمیرات و نگهداری

 نگهداری نوار نقاله تسمه‌ای شامل بازرسی منظم تسمه برای ترک‌خوردگی یا پارگی، روانکاری رولیک‌ها و بررسی موتور و گیربکس است. مشکلات رایج شامل فرسایش تسمه، شل شدن آن و خرابی رولیک‌ها است. برنامه‌ریزی سرویس دوره‌ای می‌تواند عمر دستگاه را به بیش از ۱۵ سال افزایش دهد.

افزایش راندمان و بهره‌وری

 استفاده از تسمه‌های باکیفیت و مقاوم.

 نصب سیستم‌های کنترل هوشمند.

 کاهش اصطکاک با رولیک‌های استاندارد.

 استفاده از موتورهای راندمان بالا.

قطعات یدکی و خدمات پس از فروش

 تسمه‌ها

 رولیک‌ها

 یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌ها

 موتور و گیربکس

 سنسورها و کلیدهای ایمنی

دسترسی سریع به این قطعات برای جلوگیری از توقف خط تولید حیاتی است.

چالش‌ها و مشکلات رایج

 پارگی یا فرسودگی تسمه.

 انحراف تسمه از مسیر.

 گرد و غبار و آلودگی محیطی.

 نیاز به نگهداری مداوم.

استانداردها و ایمنی

نوار نقاله تسمه‌ای باید مطابق استانداردهای ISO، DIN، CEMA و CE طراحی شود. وجود کلید توقف اضطراری، حفاظ‌های جانبی و سیستم‌های کنترل گرد و غبار از الزامات ایمنی است.

سوالات متداول

نوار نقاله تسمه‌ای چیست؟

سیستمی برای انتقال مواد با استفاده از تسمه پیوسته.

 بیشترین کاربرد آن کجاست؟

صنایع معدن، سیمان، فولاد، غذایی و لجستیک.

 ظرفیت آن چقدر است؟

از چند تن تا هزاران تن در ساعت.

 چه جنسی از تسمه‌ها وجود دارد؟

 لاستیکی، PVC، PU و فولادی.

 مزیت آن نسبت به نوار نقاله زنجیری چیست؟

 مصرف انرژی کمتر و انعطاف‌پذیری بیشتر.

 چه مشکلاتی رایج است؟

 پارگی تسمه و خرابی رولیک‌ها.

آیا برای صنایع غذایی مناسب است؟

 بله، با تسمه‌های PVC و PU.

عمر دستگاه چقدر است؟

 ۱۰ تا ۱۵ سال با نگهداری صحیح.

چه استانداردهایی باید رعایت شود؟

ISO، DIN، CE و CEMA.

نتیجه‌گیری

نوار نقاله تسمه‌ای به دلیل طراحی ساده، ظرفیت بالا و انعطاف‌پذیری، پرکاربردترین سیستم انتقال مواد در جهان است. این دستگاه در صنایع کوچک و بزرگ نقشی حیاتی دارد و به دلیل بازگشت سرمایه سریع، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای خطوط تولید و انبارداری محسوب می‌شود. آینده این فناوری با ورود تسمه‌های هوشمند و سیستم‌های دیجیتال روشن‌تر از همیشه است.